عدم انتشار مصوبات و قوانین مربوط به مجلس خبرگان رهبری
پیش از ورود به مباحث اصلی، توجه به یک نکته مهم در خصوص قوانین و مقررات مربوط به خبرگان ضروری است که همانا عدم انتشار مصوبات عمومی مربوط به خبرگان از طریق مراجع رسمی و روزنامه رسمی کشور است.
یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به مجلس خبرگان، عدم انتشار مصوبات عمومی این مجلس توسط مراجع رسمی کشور است. این امر جدای از اینکه حوزه پژوهش و تحقیق در ارتباط با خبرگان را دچار مشکل می‌کند، در عمل نیز ساخت حقوقی این مجلس را برای مردمی که می‌خواهند بر اساس اصل 107 قانون اساسی نمایندگانی را راهی این مجلس کنند و آنها که سودای عضویت در این مجلس را دارند، دچار ابهام و سر در گمی می‌سازد. جدای از قانون اساسی، تنها منابع حقوقی منتشره در این زمینه به مصوبات اولیه شورای نگهبان در ارتباط با قانون انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلی خبرگان بازمی‌گردد که مربوط به سال‌های ابتدایی انقلاب است. محصول نهایی این مصوبات «قانون انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان مربوط به اصول پنجم و یکصد و هفتم و یکصد و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» نام دارد که توسط فقهای شورای نگهبان (بر اساس اصل ۱۰۸ قانون اساسی) در تاریخ 10/7/1359 به تصویب رسیده و حسب شواهد موجود در تاریخ 12/5/1361 و 16/8/1361 (پیش از تشکیل اولین مجلس خبرگان) دو بار اصلاح شده است. از آن زمان به این سو، ظاهراً همین مصوبات دچار تغییر و تحولاتی شده که گاه شمار مواد و تبصره‌ها را نیز تغییر داده و در محتوا نیز تغییرات مهمی را در نظام حقوقی ایجاد کرده است. به عنوان مثال مجلس خبرگان در 27/4/1362 اقدام به تدوین آیین‌نامه داخلی جدیدی کرده که ظاهراً در روزنامه رسمی کشور منتشر نشده است. این متن در صفحات 6-171 جلد دوم دوره حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران دکتر مدنی منتشر شده است. همچنین در سال 1369 و پیش از انتخابات دوره دوم مجلس خبرگان، تغییراتی در برخی از شروط داوطلبان و نهاد تشخیص صلاحیت داوطلبان اعمال شده که البته رد پای آنها در کتب و مقالات تحقیقاتی منتشره، قابل مشاهده است، اما این تغییرات انتشار رسمی نیافته‌اند. این متن نیز ظاهراً همان متنی است که با عنوان «اصلاحات انجام شده در هشتمین اجلاس سالانه خبرگان در رابطه با قانون انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان» در تاریخ 24/4/1369 به تصویب اولین مجلس خبرگان رسیده است و به رغم عدم انتشار در منابع رسمی کشور (روزنامه رسمی) در منابع تحقیقاتی مورد توجه و استناد قرار گرفته و نگارنده نیز نسخه‌ای از آن را در صفحه 276-مکرر «مجموعه مجلس شورای اسلامی» منتشره توسط اداره کل قوانین و مقررات کشور دیده است. حسب اعلام جوان آراسته گویا در دوره دوم خبرگان تغییراتی در برخی مواد آیین‌نامه داخلی خبرگان اعمال شده (در خصوص مواد 13، 14، 15 و 19) و در ارتباط با اصل 107 و 109 قانون اساسی متنی به تصویب رسیده است مضاف بر اینکه گویا در سال 1380 بازنگری کاملی در آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان انجام شده است. همچنانکه حسب روایت دکتر مهرپور در سال 1386 (دوره چهارم خبرگان) نیز تغییرات دیگری در قانون انتخابات خبرگان اعمال شده است.
طبیعی است که مجلس خبرگان برخی پیگیری‌ها و نظارت‌های خاص به تبع وظایف حساس خود دارد که انتشار آنها نیازمند توجیهات قوی و درخوری است. اما عدم انتشار قوانین مربوط به خبرگان و آیین کار داخلی این مجلس، که علی الاصول تداعی کننده تصویر غیر کامل و مجهولی از این مجلس نزد مردمی است که می‌خواهند به گزینش نمایندگانش دست بزنند، موضوع قابل تاملی است. همین موضوع باعث شده و می‌شود که نگارنده به رغم فحص و جستجوی فراوان و تطبیق متون و قوانین مرتبط با خبرگان، در این دلهره باشد که شاید این ماده بوسیله مصوبه‌ای جدید، که از آن مطلع نیستیم، نسخ شده یا تخصیص خورده باشد.
امیر حسین علینقی
«هر گونه استفاده و بازنشر این متن منوط به ذکر ماخذ است.»